Przygotowanie stanowiska, siew i jego gęstość

Odpowiednio przygotowane stanowisko oraz siew są ważnymi czynnikami warunkującymi sukces w uprawie kukurydzy (zdjęcie: stock.adobe.com – oticki)

W uprawie kukurydzy rodzaj gleby jest mniej ważny niż jej struktura.

Dlatego jeszcze przed wysiewem nasion kukurydzy należy zwrócić uwagę na odpowiednie przygotowanie stanowiska. W ten sposób można uniknąć typowych chorób okresu wschodów, np. fuzarioz, które prowadzą do zamierania siewek i młodych roślin.

Wprawdzie tym chorobom zapobiegają zaprawy donasienne. Zaprawienie nasion nie jest jednak równoznaczne z pełną gwarancją ochrony przed porażeniem przez grzyby, dlatego tym ważniejsza jest wcześniejsza prawidłowa uprawa gleby.

Przygotowanie podłoża

Można wyróżnić dwa rodzaje uprawy gleby:

• uprawę tradycyjną,
• uprawę uproszczoną.

Uprawa tradycyjna

Uprawa tradycyjna jest wykonywana w szczególności na glebach piaszczystych, łatwych do uprawy z zastosowaniem na nich orki wiosennej. Regularna orka może zabezpieczyć i zwiększyć potencjał plonowania na glebach o słabszej strukturze. W ten sposób więcej materii organicznej dociera do wierzchniej warstwy gleby i przyczynia się do poprawy zdolności magazynowania wody. Natomiast na glebach gliniasto-ilastych zaleca się orkę zimą, aby wykorzystać późniejsze wymarznięcie podłoża.

Uprawa uproszczona

Charakterystyczną cechą uprawy uproszczonej jest to, że na powierzchni pozostaje warstwa mulczu z przedplonu.Wszędzie tam, gdzie glebę można uprawiać ze względu na jej odpowiednie ocieplenie, odbywa się siew w mulcz z poprzedzającym go przygotowaniem przedsiewnym podłoża, np. za pomocą brony wirnikowej. Nie dotyczy to jednak gleb trudnych w obróbce. W tym wypadku znacznie korzystniejszy jest bezpośredni siew w mulcz, nawet jeśli istnieje ryzyko obniżenia plonu ze względu na nieoptymalne warunki.

Trzecim wariantem uprawy uproszczonej jest tzw. metoda pasowa. W tym wypadku nie uprawia się całej powierzchni, a jedynie prowadzi się w ściernisku lub w przemarzniętym przedplonie, pasy o szerokości ok. 20 cm między rzędami kukurydzy. Następnie do pasów tych wprowadza się zwykle gnojowicę, często z wykorzystaniem GPS. Między pasami pozostaje nienaruszona warstwa mulczu, która chroni glebę przed parowaniem i erozją.

Siew – ważne czynniki mające wpływ na powodzenie uprawy kukurydzy:

Kukurydza ma stosunkowo duże wymagania w stosunku do struktury gleby. W szczególności nie powinna być zagęszczona i charakteryzować się dobrymi dobry właściwości ocieplaniem, być właściwie napowietrzona i dobrze przepuszczać wodę. Ponadto, aby siew kukurydzy zakończył się sukcesem, należy wziąć pod uwagę następujące czynniki:

• Temperatura gleby > 8 °C
• Wystarczająca wilgotność podłoża
• Głębokość siewu:
  • Gleby lekkie: 5 – 6 cm
  • Gleby ciężkie: 4 cm
• Głębokość siewu zależnie od terminu:
  • Wcześniejszy siew: płycej
  • Późniejszy siew: głębiej
•  Dobre przykrycie nasion ziemią

Niezwykle ważny jest również wybór terminu siewu. Obowiązuje tu zasada: tak wcześnie, jak to możliwe lub tak późno, jak to konieczne! Zbyt wczesny siew powoduje gorsze, opóźnione kiełkowanie i w konsekwencji nieregularne wschody, z kolei zbyt późny skraca okres wegetacji, co może skutkować niewłaściwym dojrzewaniem roślin i związanych z tym strat jakościowych. Ponadto późny siew może powodować uszkodzenia strukturalne gleby, w zależności od warunków pogodowych.

Na koniec warto wspomnieć, że termin siewu ma decydujący wpływ na czas wschodów, który w miarę możliwości powinien trwać mniej niż 20 dni. W przeciwnym razie ryzyko uszkodzenia siewek znacznie wzrasta. W zależności od pogody, siew odbywa się zazwyczaj od połowy kwietnia do połowy maja. W tym okresie ryzyko wystąpienia późnych przymrozków jest również przewidywalne.

Gęstość obsady – kluczowe kryterium do określenia normy wysiewu

Gęstość obsady zależy od odstępów pomiędzy rzędami oraz pomiędzy nasionami w rzędzie. Przeważnie waha się w granicach od 7 do 11,5 roślin/m². Im lżejsza gleba i gorsze zaopatrzenie w wodę, tym bardziej prawdopodobne jest, że gęstość uprawy będzie musiała zostać zmniejszona.

Na podstawie gęstości obsady wylicza się normę wysiewu, tj. liczbę ziaren na hektar lub metr kwadratowy. Przy ustalaniu dawki wysiewu należy jednak zawsze brać pod uwagę straty na etapie kiełkowania. Mogą one wynikać z czynników biotycznych lub abiotycznych, np.: porażenie siewek przez grzyby, plaga plonarki lub drutowców, wyjadanie przez ptaki lub szkody spowodowane przez maszyny rolnicze i techniki aplikacji w trakcie nawożenia oraz zabiegów ochrony roślin.

Zwyczajowo należy powiększyć zalecaną gęstość obsady o około 10%. W przypadku bardzo wczesnych siewów lub warunki na stanowisku są relatywnie niekorzystne uzasadnione jest zastosowanie wyższego marginesu strat, wynoszącego 12-15%. Z kolei w przypadku opóźnionego siewu wystarczy uwzględnić straty na poziomie ok. 5%.

Możliwe przyczyny słabych wschodów

Docelową gęstość obsady można osiągnąć tylko wtedy, gdy wschody i rozwój początkowy przebiegają bez komplikacji. Jednak różne czynniki mogą negatywnie wpływać na ten proces.

Przyczyny placowego wypadania zasiewów

• Złe warunki glebowe i niekorzystna pogoda (na przykład zagęszczenie struktury gleby, suche lub mokre miejsca oraz różne temperatury spowodowane wynikające z pagórkowatości terenu)
• Różna dostępność wody i składników odżywczych
• Szkodniki, np. drutowce albo wyjadanie siewek przez ptaki

Przyczyny słabych wschodów na większych obszarach

• Zróżnicowanie w rozwoju siewek z uwagi na np. zbyt twarde lub luźne podłoże, nieprawidłowe rozmieszczenie ziaren, brak powietrza po zamoknięciu lub zamuleniu, uszkodzenia spowodowane żerowaniem owadów i ptaków
• Luki w obsadzie nasion w wyniku np. nieprawidłowo dobrana tarcza siewnika lub niewłaściwego ciśnienia powietrza)
• Brak wschodów w rzędach wskutek np. z powodu zagęszczonych kolein, podtopień, szkód spowodowanych przez herbicydy, niewystarczającej pokrywy nasion, żerowania bażantów
• Zaburzenia kiełkowania nasion ze względu np. na niekorzystne warunki kiełkowania, nieodpowiednie podłoża, wysiew starych nasion lub wad nasion

Niektóre z powodów mogą zostać wyeliminowane przez właściwe przygotowanie stanowiska. Także użycie wysokiej jakości materiału siewnego kukurydzy zapewnia dobre wschody, zwłaszcza jeśli nasiona zostały zaprawione.