Ochrona roślin kukurydzy – zwalczanie chwastów, stonki kukurydzianej oraz omacnicy prosowianki

Kukurydza jako roślina uprawna ma tę zaletę, że charakteryzuje się najniższą intensywnością ochrony roślin w porównaniu z podobnymi roślinami uprawnymi. W szczególności oznacza to, że w ramach bezpośredniej ochrony roślin kukurydzy zazwyczaj wystarczy zwalczać chwasty i omacnicę prosowiankę, a środki ochrony roślin mogą nawet w ogóle nie być stosowane.

Zwalczanie chwastów w kukurydzy

Zwalczanie chwastów jest bardzo ważnym czynnikiem w ochronie kukurydzy (Zdjęcie: stock.adobe.com – Countrypixel)

Stosowanie insektycydów i fungicydów (z wyjątkiem zapraw) odgrywa niewielką rolę w ochronie upraw kukurydzy. Z drugiej strony, odpowiednie zwalczanie chwastów jest bardzo ważnym czynnikiem warunkującym dobre plony. Możliwe sposoby zwalczania chwastów to: środki mechaniczne (okopywanie lub bronowanie) lub środki chemiczne z zastosowaniem herbicydów.

W fazie początkowego rozwoju roślin kukurydza jest bardzo wrażliwa na konkurencję ze strony chwastów. Kukurydza potrzebuje ciepła, dlatego niskie temperatury wiosną mogą opóźnić jej wzrost. Aby zapewnić roślinom odpowiedni dostęp do wody, składników odżywczych i światła, należy w tym okresie maksymalnie ograniczyć konkurencję ze strony chwastów.

Odpowiednie zwalczanie chwastów zapewnia uprawom możliwość właściwego ukorzenienia. Wystarczy raz lub dwa razy zastosować środki chwastobójcze w początkowych fazach wzrostu kukurydzy, aby wyeliminować konkurencję ze strony chwastów do zakrycia międzyrzędzi. Dostępna jest szeroka gama herbicydów do ochrony kukurydzy. Należy je dobrać odpowiednio do gatunków dominujących chwastów, pogody i rodzaju gleby.

Po zakryciu międzyrzędzi zwalczanie jest konieczne tylko w przypadku chwastów, które mogą przerosnąć kukurydzę. Niezwykle rzadko, w przypadku bardzo niekorzystnych warunków pogodowych, może być konieczne stosowanie środków grzybobójczych.

Zwalczanie szkodników w uprawie kukurydzy

Gąsienicznikowate (Ichneumonidae) przeciw omacnicy

W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby szkodników kukurydzy. Powszechnie wiadomo, że omacnica prosowianka jest jednym z najgroźniejszych i wyrządza duże szkody. Rozpoznanie omacnicy prosowianki nie jest trudne. Pierwszą szkodą wyrządzaną przez tę szarobrunatną ćmę są zagięte lub złamane pędy kukurydzy. Larwy omacnicy prosowianki przewiercają się przez łodygi rośliny kukurydzy w taki sposób, że zostaje ona wydrążona. Powoduje to wyginanie się młodych roślin kukurydzy. Miejsca żerowania są ponadto wrażliwe na porażenie chorobotwórczymi grzybami, które powodują dodatkowe uszkodzenia. Omacnica prosowianka może być przyczyną strat w plonach sięgających 50 %.

Zwalczanie omacnicy prosowianki można przeprowadzić biologicznie z użyciem kruszynka (Trichogramma). Jest to dość popularna metoda, a biopreparaty zawierające żywe larwy oraz poczwarki kruszynka są coraz bardziej powszechnie dostępne. Larwy kruszynka pasożytują na jajach omacnicy prosowianki, niszcząc je. Dzięki metodom biologicznym można w uprawach kukurydzy bardzo często zrezygnować ze stosowania środków chemicznych.

Introdukcję kruszynka można przeprowadzić rozmieszczając na plantacji ręcznie biodegradowalne zawieszki lub zrzucając preparat w postaci sypkiej z powietrza, najczęściej przy użyciu wiatrakowców lub dronów. Zabiegi trzeba powtarzać dwu- lub trzykrotnie. Ponieważ ten rodzaj zwalczania szkodników jest kosztowny i pracochłonny, metodę tę stosuje się głównie w przypadku kukurydzy na ziarno, a w mniejszym stopniu w przypadku kukurydzy na biogaz lub kiszonkę. W przypadku bardzo dużej presji omacnicy prosowianki należy wziąć pod uwagę zastosowanie insektycydów.

Szkodnik „z importu” – zwalczanie stonki kukurydzianej przez nicienie

Kolejnym, wartym wspomnienia szkodnikiem kukurydzy jest stonka kukurydziana – duży, inwazyjny chrząszcz z rodziny stonkowatych pochodzący z USA. Ten budzący duże obawy szkodnik od kilku lat nieprzerwanie rozprzestrzenia się w naszym kraju. W Polsce stonka kukurydziana najbardziej widoczna jest na południu kraju, ale sukcesywnie migruje w kierunku północnym i staje się wysoce szkodliwym owadem. Larwy kukurydzianej stonki korzeniowej uszkadzają rośliny, żerując na korzeniach. W wyniku tego rośliny kukurydzy tracą stabilność i zaczynają wylegać. W efekcie uszkodzenia korzeni dochodzi także do zaburzenia pobierania i transportu wody oraz składników pokarmowych.

Rozprzestrzenianiu się stonki kukurydzianej można zapobiegać, stosując odpowiednią profilaktykę. Można też sięgnąć po metody biologiczne. Naturalnym wrogiem stonki kukurydzianej są nicienie, które pasożytują na larwach stonki, uśmiercając je.

Profilaktyka dla zdrowego stanowiska uprawy

Oprócz bezpośrednich środków ochrony, takich jak stosowanie herbicydów i zwalczanie szkodników, w utrzymaniu zdrowego stanowiska pod uprawę kukurydzy dużą rolę odgrywają także działania profilaktyczne:

• Stosowanie zaprawiania nasion zapobiega pojawianiu się chorób, szkodliwych organizmów glebowych i ptaków szkodników.
• Szeroki płodozmian (płodozmian kukurydzy z innymi uprawami) zmniejsza presję agrofagów.
• Optymalne przygotowanie stanowiska pod siew sprzyja dobremu rozwojowi młodych roślin. Odpowiednia agrotechnika pozwala także ograniczać źródła potencjalnych infekcji. Należy unikać słabej struktury lub zamulenia gleb. Te działania mogą stanowić odpowiednią prewencję przed porażeniem fuzariozami, a tym samym być optymalnym uzupełnieniem do stosowania zapraw nasiennych,  które nie dają pełnej gwarancji zabezpieczenia przed wystąpieniem chorób.
• Wybór najbardziej odpowiedniego terminu siewu.
• Dobór najwłaściwszej odmiany kukurydzy (w zależności od stanowiska itp.) i stawianie na odmiany o niskiej podatności na choroby.
• Unikanie mechanicznego uszkadzania nasion i roślin kukurydzy.
• Odpowiednie do potrzeb nawożenie uprawy.
• Dokładne rozdrabnianie i przyorywanie resztek pożniwnych pozwala wyeliminować larwy omacnicy prosowianki.