kwiecień – wrzesień

Szczególne właściwości lucerny

Lucerna wiąże azot w glebie

Lucerna tudzież lucerna siewna doskonale nadają się na zielony nawóz. Jak inne strączkowe wytwarzają bakterie brodawkowe na korzeniach, które pobierają azot z powietrza i wprowadzają go do gleby. W ten sposób gleba jest wzbogacana, a rośliny uprawiane jako następcze na tym stanowisku znajdują bardzo dobre warunki do wzrostu. Taki naturalny sposób zaopatrzenia w azot jest znacznie bardziej przyjazny dla środowiska niż podawanie azotu w formie nawozów sztucznych.

Idealna pasza i ceniona roślina jadalna

Lucerna to bogactwo substancji ożywczych, które czynią ją niezwykle cennym źródłem paszy dla koni, bydła mlecznego, królików i innych gatunków zwierząt hodowlanych. Najważniejszym wyróżnikiem lucerny jest imponująca zawartość białka.

Duża zawartość białka, a także witamin oraz aminokwasów sprawiają także, że roślina ta coraz częściej gości w naszych kuchniach. Świeże listki lucerny mogą być przyrządzane jako sałatka, ale także nader chętnie jemy jej kiełki. Nie zdziwcie się, jak na opakowaniu zamiast słowa „lucerna” znajdziecie słowo „alfaalfa”.

Plonowanie i jakość paszy

Lucerna w porównaniu do koniczyny

Jako roślina strączkowa wiążąca azot, lucerna jest często porównywana z koniczyną białą i czerwoną. Jej podobieństwa do tej ostatniej obejmują także zdolność do rozwoju w suchych warunkach dzięki głęboko sięgającemu korzeniowi palowemu.

Spoczynek zimowy

Spoczynek zimowy określa się na podstawie intensywności odrostu w okresie jesienno-zimowym po ostatnich zbiorach wiosną/latem.

Zwykle mierzy się go w skali od 1 do 10, przy wskaźniku spoczynku/aktywności od 1 (co odpowiada „bardzo głęboki spoczynek” oznaczającemu brak wzrostu zimą) do 10 („bardzo aktywny zimą” oznaczający duży potencjał odrostu).

Jesienią krótsze dni i obniżenie temperatur sprawiają, że odmiany o głębokim spoczynku zimowym (ocena 1 – 3 lub 4 – 5) wchodzą w stan spoczynku intensywniej niż te bardziej aktywne zimą (ocena 6 – 7 lub wyższa).

Źródło: Dostosowane źródła referencyjne, farmsaat Polska Sp. z o.o.

Ważne przed siewem

Lucerna czysta czy lucerna w mieszance

Przed siewem warto jest rozstrzygnąć, czy lepiej uprawiać czystą lucernę, czy w mieszance z innymi trawami. Często na rynku występuje mieszanka lucerny i koniczyny, z wysokim udziałem nasion tej ostatniej. Przy wyborze takiej mieszanki należy zwrócić uwagę na udział lucerny. Jej nasiona powinny stanowić co najmniej 40%, aby można było osiągnąć korzyści typowe dla zielonego nawozu.

Dobór stanowiska pod lucernę

Przy uprawie lucerny ważny jest wybór stanowiska. Ta roślina, pochodząca rdzennie z regionu Morza Śródziemnego, preferuje gleby, które szybko się nagrzewają. Pożądane jest także odpowiednie nasłonecznienie.

Przed siewem dobrze jest także wykonać badanie gleby. Lucerna najlepiej rośnie na glebach o neutralnym pH.

Odpowiednie nawożenie lucerny

Jeżeli badania gleby wykażą niski poziom azotu, należy rozważyć jego podanie w formie nawozu (30 – 50 kg N/ha). Taka sama zasada obowiązuje także w przypadku stwierdzenia niskiego poziomu wapnia.

Siew i pielęgnacja

Termin siewu

Siew lucerny najlepiej jest przeprowadzić między kwietniem a połową sierpnia. Przy późnym siewie nie będzie możliwości zebrania pokosu jesienią. Przy wczesnym należy uważać na temperaturę. Ważne jest, aby po siewie nie wystąpiły duże przymrozki. Niewielkie obniżenie temperatury poniżej zera nie stanowi zagrożenia, niemniej jednak najbardziej optymalne warunki do kiełkowania występują przy temperaturze na poziomie co najmniej 5°C.

Przygotowanie stanowiska i norma wysiewu

Przed siewem należy wyeliminować chwasty i dobrze rozluźnić glebę. Lucerna preferuje dobrze rozdrobnioną glebę. Nasiona wysiewa się na głębokość 1 – 1,5 cm w siewie rzutowym. Można także stosować siew czysty. Ważne jest przeprowadzenie po siewie wałowania. Norma wysiewu to 25 – 30 kg/ha.

Zarządzanie uprawą lucerny

Przy odpowiednim założeniu i starannej pielęgnacji plantacja lucerny powinna przetrwać od czterech do sześciu lat. W roku siewu nie należy stosować obornika, ponieważ młode rośliny są bardzo podatne na uszkodzenia mechaniczne.

Przy siewie wiosną można spodziewać się niewielkiego pokosu około połowy sierpnia. W przypadku roślin wysianych latem pierwszy pokos będzie możliwy dopiero w czerwcu roku następnego.  Po wytworzeniu brodawek korzeniowych nie jest konieczne stosowanie azotu.

Jeżeli w fazie wzrostu pojawi się duże zachwaszczenie, warto wykonać pierwsze cięcie na wysokości 10 – 15 cm, które skutecznie ogranicza wzrost chwastów i jednocześnie nie uszkadza młodych roślin lucerny. Przed zimą należy skosić lucernę na wysokość około 10 cm. Należy także zachować 5 – 6 lat odstępu między ponowną uprawą lucerny na tym samym stanowisku.

Jak dbać o trwałość plantacji

• Nawozić w celu uzupełniania strat składników odżywczych.
• Pozwolić roślinom zakwitnąć raz w roku, co pozwala na magazynowanie składników odżywczych w korzeniu palowym i poprawia zimotrwałość oraz przyspiesza start wegetacji wiosną.
• Zachować odstęp co najmniej 4 – 5 tygodni pomiędzy pokosami.
• Kosić, gdy widocznych jest około 10% kwiatów (początek pąkowania).
• Zadbać o optymalną wysokość koszenia 7 cm (nie kosić poniżej 5 cm).
• Unikać zaskorupienia gleby i zapobiegać zniszczeniu roślin przez wypasane zwierzęta.
• Monitorować presję szkodników i chorób, podejmując natychmiastowe działania w celu ich zwalczania.

Podsiew

• Podsiew można stosować w celu uzupełnienia przerzedzonej plantacji lub tłumienia rozwoju chwastów.
• Lucerną można także podsiewać zboża jare (norma wysiewu 50 – 75%) i przeznaczyć taką mieszankę na paszę (z pokosu lub całych roślin).

Koszenie i wypasanie lucerny

Koszenie

Zbiór lucerny powinien następować między fazą pąka a początkiem kwitnienia, kiedy to zawartość białka jest najwyższa. Kosić należy na wysokości nie mniejszej niż 8 – 10 cm, ponieważ przy niższym koszeniu istnieje ryzyko, że rośliny będą miały problem z odbudowaniem zbyt mocno zredukowanych pędów. Standardowo termin pierwszego koszenia przypada na około 75 dni po siewie i bez problemu można zebrać 100 q SM/ha.

Jeżeli chcemy przez jakiś czas przechować zebraną lucernę, można ją wysuszyć lub zakisić. Suszenie zapewnia zachowanie wysokiej zawartości białka. Przy zakiszaniu warto użyć kilku warstw foli, ponieważ sztywne łodygi lucerny mogą ją przebić.

Z lucerny można wytwarzać siano, trawokulki, pellet, brykiet i bele.

Kiszonka z lucerny – najlepsze praktyki

• Docelowa zwartość suchej masy w kiszonce 30 – 40% w przypadku silosu/pryzmy i 50% w przypadku bel/rękawów.
• Pociąć rośliny na 3 – 4 cm kawałki i dobrze ugnieść
• W przypadku bel pozostawić rośliny do przewiędnięcia do poziomu 40–60% suchej masy. Stosować co najmniej 4 warstwy folii, aby zminimalizować ryzyko jej przebicia przez łodygi.
• Zawsze stosować dodatek do zakiszania, ponieważ lucerna zawiera mało cukru.

Wypasanie – zalecenia

• Zwierzęta muszą być kontrolowane przy zastosowaniu pastucha elektrycznego nie tylko w celu ograniczenia areału pastwiska, ale także w celu zapobiegnia wypasania odrostów.
• Dobrą praktyką jest wyprowadzanie jagniąt przed dorosłymi owcami, aby młode zwierzęta wybrały bardziej pożywny przyrosty.
• Wypasać rotacyjnie w odstępach 5 – 6 tygodni.
• Wypasać najpierw priorytetowe klasy zwierząt, aby zmaksymalizować wykorzystanie przez nie liści (które zawierają większość wartości odżywczej).
• Aby zminimalizować straty, ogranicz intensywność wypasania jesienią (po tym, jak rośliny przestaną rosnąć).
• Wypasać ostrożnie, aby zminimalizować ryzyko wzdęć u zwierząt.
• Podawać paszę objętościową (np. siano) przed wyprowadzeniem zwierząt w lucernę.
• Unikaj wypasania zwierząt głodnych.
• Zachowaj szczególną ostrożność, gdy rośliny są szczególnie bujne (wiosną lub jesienią) lub wilgotne od rosy.
• Wypasać naprzemiennie lucernę z trawami.